Mesai Saatleri İçinde Namaz Kılmak İş Hukuku Açısından Bakış

Çalışma saatleri içinde namaz kılmak, Türkiye’de çalışan Müslüman bireylerin en çok merak ettiği konuların başında gelir. İş hukuku ve din özgürlüğü arasındaki denge, hem işçiler hem de işverenler açısından hassas bir mesele oluşturmaktadır. Bu makalede, mesai saatleri içinde namaz kılma hakkı konusunu tüm yönleriyle ele alacağız.

İş Hukuku Açısından Namaz Kılma Hakkı

Yasal Düzenlemeler

Türk İş Kanunu ve Anayasa, çalışanların dini vecibelerini yerine getirme hakkını koruma altına almıştır. Anayasa’nın 24. maddesi ibadet özgürlüğünü güvence altına alırken, İş Kanunu’nun 18. maddesi din ve vicdan özgürlüğü temelinde koruma sağlar.

İş sözleşmesi kapsamında, işveren çalışanının dini inanç ve uygulamalarını engelleyemez. Ancak bu hak, iş disiplini ve çalışma düzeni ile dengelenmek zorundadır.

İşveren Yükümlülükleri

İşverenler, makul düzenlemeler yaparak çalışanların namaz ihtiyaçlarını karşılamasına olanak sağlamalıdır. Bu kapsamda:

• Namaz molası verilmesi
• Mesai saati düzenlemesi yapılması
• İbadet alanı oluşturulması
• Çalışma programı esnekliği sağlanması

Çalışan Hakları ve Sorumlulukları

İşçi hakları açısından, çalışanlar dini vecibelerini yerine getirme hakkına sahipken, aynı zamanda iş yükümlülüklerini de aksatmamalıdır. Çalışma saatleri içinde namaz kılma talebi, işyeri düzenini bozmayacak şekilde planlanmalıdır.

Yargıtay Kararları ve Emsal İçtihatlar

Olumlu Yönde Verilen Kararlar

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi‘nin 2019 tarihli kararında, işverenin çalışanın namaz kılmasını engellemesinin din özgürlüğü ihlali oluşturduğu belirtilmiştir. Karar, dini ibadet hakkının iş ilişkisi içinde korunması gerektiğini vurgulamaktadır.

Danıştay 12. Dairesi‘nin 2020 tarihli kararı, kamu çalışanları için namaz molası verilmesinin idari düzenleme kapsamında mümkün olduğunu ortaya koymuştur.

İşveren Lehine Kararlar

Yargıtay 22. Hukuk Dairesi‘nin 2021 tarihli kararında, iş disiplinini bozan ve çalışma verimini düşüren namaz molası taleplerinin reddedilebileceği belirtilmiştir.

Uygulamada Karşılaşılan Durumlar

Başarılı Örnekler

Birçok Türk şirketi, çalışan memnuniyeti ve sosyal sorumluluk kapsamında namaz saatleri düzenlemesi yapmaktadır. Bu uygulamalar:

• Esnek çalışma saatleri
• Kayan vardiya sistemi
• Mescit alanları oluşturma
• Cuma namazı için özel düzenlemeler

Sorunlu Durumlar

İş mahkemesi kayıtlarına göre, en çok sorun yaşanan alanlar:

• Üretim hattı çalışanları
• Vardiyalı çalışma sistemi
• Müşteri hizmetleri sektörü
• Sağlık personeli çalışma koşulları

Sektörel Yaklaşımlar

Özel Sektör

Özel şirketler, insan kaynakları politikaları çerçevesinde dini gereksinimleri karşılama konusunda farklı yaklaşımlar sergiler. Şirket kültürü ve yönetim anlayışı bu konuda belirleyici faktörlerdir.

Kamu Sektörü

Devlet daireleri ve kamu kurumları, Anayasal hak temelinde namaz ibadetine daha müsamahakâr yaklaşım sergiler. Memur hakları kapsamında dini vecibe yerine getirme imkânı tanınır.

Hukuki Çözüm Önerileri

İşveren İçin Öneriler

1. İş sözleşmesinde dini ibadet hakkını düzenlemek
2. İç yönetmelikte namaz molası kurallarını belirlemek
3. Çalışma takviminde esnek saatler oluşturmak
4. İbadet alanı planlaması yapmak

Çalışan İçin Öneriler

1. İş başvurusu sırasında dini gereksinimleri belirtmek
2. Yönetici ile namaz saatleri konusunda görüşmek
3. İş verimini düşürmeyecek çözümler önermek
4. Hukuki haklarını öğrenmek

Sık Sorulan Sorular

1. Mesai saatleri içinde namaz kılmak yasal hak mıdır?

Evet, Anayasa ve İş Kanunu gereği din özgürlüğü kapsamında yasal haktır. Ancak iş disiplini ile dengelenmelidir.

2. İşveren namaz kılmayı yasaklayabilir mi?

Hayır, dini ibadet hakkını tamamen yasaklayamaz. Ancak makul düzenlemeler isteyebilir.

3. Namaz molası ücretli mi verilir?

İş sözleşmesi ve toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre değişir. Genel uygulama ücretsiz mola şeklindedir.

4. Cuma namazı için izin alınabilir mi?

Evet, Cuma namazı için özel izin talep edilebilir. Kamu çalışanları için daha kolay uygulanır.

5. Namaz kılmak için işten erken çıkabilir miyim?

İş sözleşmesi ve yönetici onayı ile erken çıkış mümkündür. Mesai telafisi yapılması gerekebilir.

6. İşyerinde mescit olması zorunlu mu?

Yasal zorunluluk yoktur, ancak 50 kişiden fazla çalışanı olan işyerlerinde sosyal tesis kapsamında değerlendirilebilir.

7. Vardiyalı çalışmada namaz saatleri nasıl düzenlenir?

Vardiya programı oluşturulurken namaz saatleri dikkate alınabilir. Esnek vardiya sistemi uygulanabilir.

8. Namaz nedeniyle işten çıkarılabilir miyim?

Dini ibadet sebebiyle işten çıkarmak hukuka aykırıdır ve kıdem tazminatı hakkı doğurur.

9. İş performansı düştüğü gerekçesiyle namaz yasaklanabilir mi?

Performans düşüklüğü kanıtlanırsa makul düzenlemeler istenebilir, ancak tamamen yasaklanamaz.

10. Hangi durumlarda hukuki yollara başvurabilirim?

Dini özgürlük engellenmesi, ayrımcılık yapılması ve işten çıkarma durumlarında iş mahkemesine başvurulabilir.

11. İş sözleşmesinde namaz hakkı nasıl düzenlenir?

Sözleşme maddesi olarak “Çalışan dini vecibelerini yerine getirme hakkına sahiptir” ifadesi eklenebilir.

12. Hangi sektörlerde namaz kılmak daha zordur?

Üretim, sağlık, güvenlik ve müşteri hizmetleri sektörlerinde kesintisiz hizmet gerektiği için daha zordur.

Çalışma saatleri içinde namaz kılmak, din özgürlüğü kapsamında temel haktır. İş hukuku açısından bu hak, makul düzenlemeler ve karşılıklı anlayış ile korunabilir. İşveren ve çalışan arasında yapıcı diyalog kurulması, hukuki uyuşmazlıkları önleyen en etkili yöntemdir.

Yargıtay kararları ve emsal içtihadlar, dini ibadet hakkının işyeri düzeni ile dengelenmesi gerektiğini göstermektedir. Çalışma hayatı ve din özgürlüğü arasında adil denge kurulması, hem bireysel haklar hem de iş verimliliği açısından önemlidir.

MÜSLÜM BAŞER

Maliye bölümü lisans mezunuyum. 2017 yılından bugüne kadar öğrendiklerimi ve yaşadığım deneyimleri İKUZ aracılığıyla sizlerle paylaşıyorum. Şuan bir kamu kurumunda mali işler biriminde görev yapıyorum.

Tüm Yazılar Web Sitesi