Engelli Emeklilik Şartları ve Diğer Detaylar

Engelli Emeklilik Rehberi: Haklar, Şartları ve Tüm Detaylar

Engelli bireyler için emeklilik hakkı, sosyal güvenlik sistemimizin sağladığı önemli avantajlardan biridir. Engelli emekliliği, çalışma hayatında zorluk yaşayan bireylerin belirli kolaylıklarla erken emekli olmasına olanak tanır. Bu rehberde, engelli emekliliğinin şartlarını, haklarını, başvuru sürecini ve merak edilen soruları detaylıca ele alacağız.

Engelli Emekliliği Nedir?

Engelli emekliliği, engelli bireylere daha erken yaşta ve daha düşük prim ödeme süresi ile emeklilik hakkı tanıyan bir düzenlemedir. Normal emeklilik şartlarına kıyasla engelli bireyler, yaş şartı olmadan belirlenen sigortalılık süresi ve prim gününü tamamladıklarında emekli olabilirler.

Engelli Emeklilik Şartları Nelerdir?

Engelli emekliliğinden yararlanmak için bireyin Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bağlı olarak çalışıyor olması ve belirli bir engel oranına sahip olması gerekir. Engel oranına göre belirlenen emeklilik şartları şu şekildedir:

Bu şartları sağlayan bireyler yaş şartı olmadan emekli olabilirler.

Engelli çalışanlarda da kademeli emeklilik söz konusu olduğundan 2025 verilerine göre engelli emeklilik şartları %40-49 için ve %50-59 için görselden inceleyebilirsiniz.

Ağır Engelli (%60 ve üstü) Emeklilik Şartları Tablosu

%60 üzeri engel oranına sahip çalışanlar için kademeli engelli emeklilik şartları ise aşağıdaki gibidir.

2025 Engelli emeklilikte yaşanan değişiklik sonrası %60 ve üzeri engel raporu bulunanlar artık en az 3700 gün şartı getirildi. Önceki sisteme kıyasla 15 yıl sigortalılık ve 3600 gün şartı varken şimdi SGK başlangıç tarihine göre en az 3700 güne çekilmiş oldu. Sigortalılık süresi yine 15 yıl olarak aynı kaldı.

Engelli Emekliliği İçin Gerekli Belgeler

Engelli emekliliği başvurusu yaparken aşağıdaki belgeleri hazırlamanız gerekmektedir:

• Engelli sağlık kurulu raporu (Devlet hastanelerinden alınmalı)
• SGK hizmet dökümü
• Kimlik fotokopisi
• Dilekçe (SGK’dan temin edilebilir)
• İşyerinden alınan sigortalı hizmet belgesi

Engelli Emeklilik Başvuru Süreci

1. Sağlık Kurulu Raporu Alınması: Engel durumunuzu ve oranınızı belirten bir sağlık raporu almanız gerekmektedir. Bu rapor devlet hastaneleri veya üniversite hastanelerinin sağlık kurulları tarafından düzenlenir. Öneri: Yeni rapor alınacaksa önce SGK ya gidin ve SGK’nın sizi hastaneye sevk etmesini isteyin. Bazı durumlarda raporu siz getirseniz dahi SGK kendi istediği kriterlere uygun engel raporu talep ediyor ve süreç uzuyor.
2. SGK’ya Başvuru: Gerekli belgeleri tamamladıktan sonra, SGK il müdürlüğüne veya sosyal güvenlik merkezine başvuru yapılmalıdır.
3. Başvurunun İncelenmesi: SGK, engelli sağlık kurulu raporunu ve sigortalılık bilgilerinizi inceleyerek emeklilik durumunuzu değerlendirir.
4. Emekliliğin Onaylanması: Şartları sağlayan bireylerin emeklilik işlemleri tamamlanır ve maaş bağlanır.

Engelli Emeklilik ile Normal Emeklilik Arasındaki Maaş Farkı

Engelli emekliliğinde, normal emekliliğe göre daha az prim ödenmesi ve daha kısa sürede emekli olunması maaş miktarında düşüşe neden olabilir. Maaş hesaplaması şu faktörlere bağlıdır:

• Prim gün sayısı
• Sigortalılık süresi
• Prime esas kazanç miktarı (Brüt maaş)

Engelli bireylerin normal emeklilik sistemine göre daha erken emekli olmaları, daha az prim ödemelerine neden olur. Bu nedenle, emekli maaşları genellikle normal emekli maaşlarına göre daha düşük olabilir. Ancak, prime esas kazancı yüksek olan bireyler için maaş farkı minimal olabilir. Burada engellilere pozitif ayrımcılık uygulandığı için maaş farkı en aza indirilmeye çalışılır.

Sık Sorulan Sorular

Engelli emekliler sigortalı işe girince emekli maaşları kesilir mi?

Engelli emeklilerin, emekli aylıkları kesilmeden çalışabilmeleri mümkündür. Ancak, bu durum çalışmanın türüne ve sigorta kapsamına göre farklılık göstermektedir:

• 4A (SSK) Kapsamında Çalışma: Özel sektörde 4A kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlarsanız, çalıştığınız işten aldığınız ücret üzerinden %7,5 oranında sosyal güvenlik destek primi (SGDP) kesintisi yapılır. Bu normal çalışanlarda SGK primi olarak geçer ve %14’dür. Engelli emekli veya normal emekli farketmeksizin %7.5 oranında SGDP kesilir. Bu kesinti emekli maaşınızdan değil yeni iş yerinden alacağınız maaş üzerinden kesilir.
• 4B (Bağ-Kur) Kapsamında Çalışma: Kendi nam ve hesabınıza çalışmanız durumunda, yani 4B kapsamında faaliyet gösterdiğinizde, emekli aylığınız kesilmez ve SGDP kesintisi de uygulanmaz.
• 4C (Emekli Sandığı) Kapsamında Çalışma: Kamu kurumlarında herhangi bir kadro veya pozisyonda çalışmaya başlamanız halinde, emekli aylığınız kesilir. Bu durumda, sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmanız mümkün değildir.

Engelli raporu için nereye başvurmalıyım?

Engelli sağlık kurulu raporu almak için devlet hastanelerinin sağlık kurulu bölümlerine başvurabilirsiniz. Ayrıca, üniversite hastaneleri ve eğitim araştırma hastaneleri de bu raporları düzenleyebilmektedir.

Engel oranında değişiklik olursa emeklilik durumum etkilenir mi?

Evet. Eğer engel oranınız artarsa daha avantajlı şartlarda emekli olabilirsiniz. Ancak engel oranınızın düşmesi durumunda emeklilik koşullarınız yeniden değerlendirilir.

Engelli maaşı ile engelli emekli maaşı aynı mıdır?

Hayır, farklıdır. Engelli maaşı, gelir seviyesi düşük olan ve çalışamayacak durumda olan bireylere verilen sosyal yardımdır. Engelli emekli maaşı ise, engelli olarak belirlenen sürede prim ödeyen bireylere verilen emekli maaşıdır.

Engelli emeklilikten faydalanmak için engelin doğuştan olması gerekiyor mu?

Hayır. Sonradan oluşan engel durumları da engelli emeklilik için geçerlidir. Önemli olan, başvuru anında geçerli bir engelli sağlık kurulu raporuna sahip olmanızdır.

Engelli emeklilikte hizmet birleştirmesi yapılabilir mi?

Evet. Farklı sosyal güvenlik kurumlarında geçen hizmet sürelerinizi birleştirerek engelli emekliliğinden yararlanabilirsiniz. Bunun için SGK’ya başvurarak hizmet birleştirme talebinde bulunmanız gerekmektedir.

Malulen Emeklilik ve Engelli Emeklilik Aynı Şey mi ?

Malulen emeklilik fiili olarak işyerinde çalışırken artık mesleğini icra edemeyecek duruma gelip en az %60 oranında çalışma gücü kaybı yaşayanların emekli olmaları halinde verilen isimdir. Engelli emeklilik ise mesleği ile alakalı olmayan diğer nedenlerden dolayı engel oranı olup, erken emeklilik hakkından yararlanan kişileri tanımlar. Malulen emekli olanlar işe girmeleri halinde emekli maaşları kesilir. Engelli emeklilik ile en büyük fark bu kısmıdır.

Engelli Çocuğu Olan Anneler Erken Emekli Olabilir Mi ?

5510 sayılı kanuna göre “Başkasının yardım ve gücüne ihtiyacı var” ibareli raporu olan çocukların bakmakla yükümlü olan annesi engelli emeklilik sisteminden faydalanabilir. Annenin toplam SGK gün sayısının dörtte biri alınarak toplam sigorta gününe eklenir ve bu sayede engelli çocuğu bulunan anneler prim gününü daha hızlı doldururlar. Eklenen prim günlerine orantılı olarak yaştanda indirim sağlanır. Yani yaş bekleme süresi daha kısa olur.

Resmi Kaynak: https://www.aile.gov.tr/sss/engelli-ve-yasli-hizmetleri-genel-mudurlugu/calisan-engellilerin-erken-emekliligi-ve-malulen-emekliligi/

Engelli Emekli Olacaklar İşyerinden Kıdem ve İhbar Tazminatı Alabilir mi ?

Engelli emekli olacak kişiler çalıştıkları işyerinde en az 1 yıl çalışma süresi varsa kıdem tazminatı alır. İhbar tazminatı alamazlar. Engelli olması kıdem tazminatı tutarını yükseltmez veya düşürmez. İlgili kanun hükümlerine göre kıdem tazminatı alırlar. Kıdem tazminatı hesaplamak için. Tazminat hesaplama sayfasını kullanabilirsiniz

Süresiz Engelli Raporu ile Emeklilik

Hayatı boyunca sürekli rapor ile emekli olan engelliler emekli maaşlarını hayatı boyunca almaya devam ederler. Raporun sahte, asılsız oranlar, ihbar olması, SGK denetim amaçlı raporun tekrar alınmasını isteyebilir. Raporu asılsız olanlar için ilgili hüküm uygulanır. Harici durumlarda tekrar rapor almaya gerek duymadan hayat boyunca emekli maaşını almaya devam ederler.

Süreli Engelli Raporu ile Emeklilik

Engelli raporları süreli olarakta verilebilmekte. Belirli bir süre sonra raporun hükmü biter ve geçersiz hale gelir. Engelli raporunda rapor bitiş tarihi olarak açıkça yazar. Süreli rapor ile emekli olan engellinin maaşı raporun bitiminde maaşı kesilir. Rapor tekrar alınması gerekir. İyileşme veya kısmı iyileşme ile rapor oranı değişirse yeni rapora göre belirtilen kriterler sağlanarak tekrar emekliliği hak etmek gerekir. Yani süreli raporu olan kişiler emekli maaşına devam etmeleri için sürekli rapor yenilemeleri gerekir.

Sonuç

Engelli emeklilik, engelli bireylere sağlanan önemli bir sosyal güvenlik hakkıdır. Bu hakkın doğru şekilde kullanılabilmesi için süreçlerin ve şartların iyi bilinmesi gerekmektedir. Engelli emekliliği ile ilgili güncel bilgileri SGK’ya başvurarak veya e-Devlet üzerinden öğrenebilirsiniz.

Sosyal güvenlik mevzuatı zaman zaman değişiklik gösterebileceği için, en güncel bilgiler için resmi kaynakları takip etmek önemlidir.